انتخاب زیستگاه و برآورد فراوانی گورخر ایرانی (equus hemionus onager ) در پارک ملی قطرویه

گور ایرانی زیرگونه ای از گورخر آسیایی است که به صورت انحصاری در ایران حضور دارد. این زیر گونه در ایران از سوی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی به عنوان گونه ی به شدت در معرض خطر انقراض معرفی شده است. تخریب زیستگاههای باقی مانده این گونه انقراض آن را سرعت می بخشد. به همین دلیل داشتن اطلاعات کاملی از اندازه جمعیت و نیازهای زیستگاهی این گونه به منظور تدوین سیاست های مدیریتی برای حفاظت از آن امری اجتناب ناپذیر است. در این مطالعه برآورد تراکم و فراوانی و انتخاب زیستگاه گونه به شدت در معرض خطر انقراض گورخر ایرانی در پارک ملی قطرویه بررسی شد. انتخاب زیستگاه در طول فصول پاییز، زمستان، بهار، تابستان با استفاده از روش شمارش گروههای سرگین در ترانسکت های پاک شونده و روش محصول سرپای گروههای سرگین و مشاهده مستقیم در فصل تابستان مطالعه شد. برآورد تراکم گورخر بر مبنای دشت ها و زیستگاهها با استفاده از روش ترانسکت خطی صورت گرفت. برخلاف فصول پاییز، زمستان، بهار که هیچ اختلاف معنی داری در استفاده از 2 زیستگاه درمنه دشتی و قیچ-درمنه وجود نداشت، نتایج نشان داد که استفاده از زیستگاه درمنه دشتی در فصل تابستان، میانگین دوره یکساله و روش محصول سرپا به طور معنی داری با لاتر است. نتایج مدل رگرسیون و کواریانس ارتباط بین حضور گورخر و برخی از متغیرهای زیستگاهی (گیاهی و خاکی) برای هر فصل نشان داد که در این بین رابطه منفی با قیچ و رابطه مثبت با نزدیکی به آبشخور محسوس تر می باشند. تغذیه ناچیز از قیچ و ارتفاع نسبتا بلند این درختچه و کاهش امکان دید و فرار در زیستگاه قیچ-درمنه نیز می تواند علت دیگر رابطه منفی گورخر با قیچ باشد. رابطه منفی بین گروههای سرگین و فاصله از آبشخور منعکس کننده وابستگی بالای گورخر به منابع آبی است. در فصل تابستان به علت گرمای زیاد هوا اهمیت فاصله از آبشخور نسبت به سایر فصول اهمیت بیشتری دارد. نتایج مطالعات مشاهده مستقیم نیز نشان می دهد که اندازه گروههای گورخر در زیستگاه درمنه دشتی به طور معنی داری بزرگتر از گروههای گورخر کشف شده در زیستگاه قیچ-درمنه هستند. افزایش اندازه گروه در زیستگاه درمنه را می توان با باز بودن زیستگاه و افزایش امکان دید و هوشیاری گروهی مرتبط دانست. همچنین نرخ برخورد بالاتر در زیستگاه درمنه دشتی نشان دهنده استفاده بیشتر گورخر از زیستگاه درمنه دشتی در فصل تابستان است که نتایج بدست آمده از روش شمارش گروههای سرگین تایید می کند. نتایج مطالعات برآورد تراکم بر مبنای زیستگاه ها نیز نشان داد که تراکم گورخر به طور معنی داری در زیستگاه درمنه دشتی بالاتر بوده و میانگین تراکمی برابر 26/1 گورخر در کیلومتر مربع برای پارک ملی ارائه نمود. اما نتایج مطالعات برآورد تراکم بر مبنای دشت ها هیچ اختلاف معنی داری را در بین سه دشت نشان نداد. برآورد ما تراکم بسیار بالایی از گورخر معادل27/0 ± 09/1 گورخر در کیلومترمربع برای پارک ملی را نشان می دهد. نتایج ما نشان داد که استفاده از این روش به منظور برآورد تراکم و فراوانی گورخر به علت جثه نسبتا بزرگ و ویژگی های زیستگاهی این گونه مناسب است.